بارش های کم در سال های گذشته و مضاف بر آن در زمستان ۹۹ دست به دست هم داده

تا بحران کم آبی و روزهای تابستانی کم آب را سپری کنیم به ویژه این شرایط در استان های جنوبی کشور که

گرمای بالای ۵۰ درجه را تجربه می کنند، بسیار سخت تر است.

در لابلای همه مشکلاتی که مردم مناطق محروم و کم برخوردار برای دسترسی به آب آشامیدنی

با آن دست و پنجه نرم می کنند، دیدن تصاویر تشنگی حیوانات، زمین های خشک کشاورزی

و حرارت سوزانی که از زمین بلند شده و نفس را به شماره می اندازد، هم تلخی دیگری دارد.

همجواری برخی نقاط با جنگل، امکانات فراوان در حوزه کشاورزی، باغداری و دامداری هم نتوانسته

مرهمی بر زخم کم آبی کشور باشد و آنچه این روزها در کنار شیوع ویروس کرونا آزار دهنده است

این روزها ایران تشنه است

و بسیاری از رودخانه ها، چشمه ها و سدها یا خشک شده و یا در حال خشک شدن هستند.

زمانی این مسئله بیشتر به چشم می آید که راهکارهای مقطعی و کوتاه مدت هم نتوانسته

دردی ازبحران کم آبی و بی آبی ، کم کند و اقداماتی همچون کاهش و مدیریت مصرف آب و قطعی ها چندان کارساز نبوده

چرا که آب از سرچشمه، خشک است.

نگاهی به آخرین اطلاعات و گزارش های خبرنگاران ایرنا

از نقاط مختلف کشور نشان می دهد

که شرایط به هیچ وجه مطلوب نیست و در این میان کشاورزان و عشایر شاید این مشکل اساسی را بیشتر درک کنند

چرا که کشاورزی و دامداری آنها ارتباط مستقیم با آب دارد و ثمره یک سال تلاش و همت در بی آبی،

چیزی جز نابودی و زمین بایر و خشک نخواهد بود.

در ادامه هر چند با خواندن این گزارش کاممان تلخ خواهد شد اما گریزی از طرح واقعیت ها و شرایط موجود نیست

تا بتوان برای آینده (زیرا در زمان کنونی راهی جز کاهش مصرف نیست) با ایجاد چشم انداز دقیق و اصولی

به راهکارهای بلند مدت و موثر رسید و از همفکری متخصصان بهره گرفت تا اندوخته های آبی کشور به

بهترین روش مدیریت شود.

اتفاقات ناشی از خشکسالی در کشور

خشکسالی به شکارچی بی رحمی تبدیل شده که جان حیوانات را به شدت تهدید می کند

و با وجود اینکه محیط زیست پیش از این مامن و پناهگاهی برای وحوش بود اینک کمبود آب و علوفه ناشی از

خشکسالی شدید و فشار گرسنگی و تشنگی باعث شده وحوش منطقه حفاظتی گلیل و سرانی موسوم

کپه داغ در شهرستان شیروان واقع در خراسان شمالی با ۱۸ هزار ۷۰۰ هکتار وسعت که دارای ذخیره گاه غنی

و ارزشمند گیاهی و جانوری است و حدود ۹۰۰ راس قوچ، میش و کل بز و حدود ۲۰۰ راس گراز در آن زیست می کنند،

راهی روستاها شوند.

این وضعیت در خراسان جنوبی هم مشاهده می شود به گونه ای که بنابر اعلام حسن اکبری مدیرکل

محیط زیست خراسان جنوبی کم آبی و شدت اثرات خشکسالی در سال جاری به گونه‌ای است که ۶۰ درصد

چشمه‌های حیات وحش استان خشک شده و کم آبی شدید حیات وحش و جانوران منطقه را بیش از هر زمان

دیگری تهدید می کند.

خشکسالی و کمبود علوفه در زیستگاه‌ها به شدت حیات وحش منطقه را لاغر و نحیف کرده است و امسال

زادآوری حیات وحش کاهش یافته به طوری که در منطقه نهبندان استان خراسان جنوبی زادآوری پرندگانی

از جمله کبک و تیهو انجام نشده است.

کوهستانی مدیر حفاظت محیط زیست نهبندان در این رابطه می گوید:

امسال به دلیل خشکسالی‌های شدید و بحران کم آبی

حیات وحش و پرندگان در حاشیه اراضی کشاورزی، شهرها، روستاها و حتی محورهای مواصلاتی به صورت

مکرر مشاهده می‌شوند و علت اصلی آن کمبود علوفه در مناطق و استفاده از پسماند غذای انسانی است.

از دیگر تبعات کم آبی که به جان حیوانات افتاده می توان به تاثیر این شرایط بر کمیت و کیفیت منابع آبی

و علوفه اشاره کرد چرا که با کاهش سطح ایمنی دام، ضمن بالا رفتن احتمال بیماری زایی ،

سقط جنین نیز در دام ها افزایش یافته و این روند خسارت های زیادی را به دامداران وارد می کند.
مدیرکل دامپزشکی خراسان شمالی با اشاره به این که خسارت خشکسالی به دام عشایری به دلیل نوع زندگی

در گردش بیشتر است، می گوید: دام عشایر در فصل کوچ، در مسیر قشلاق تا ییلاق از منابع مختلف آب استفاده می کند

که کیفیت و کمیت آن متفاوت است از این رو بیش از سایر دام ها در معرض ابتلا به بیماری است و سلامت آنها بیش

از سایر دام ها در معرض تهدید است.

در ادامه بشنوید از جمعیت آهوی ایرانی که در یک قرن اخیر به دلایل متعدد رو به کاهش گذاشته و اکنون

پناهگاه حیات وحش موته، پارک ملی، پناهگاه حیات وحش قمیشلو، پارک ملی و حیات وحش کلاه قاضی

در استان اصفهان، بیشترین شمار آهوی ایرانی را به خود اختصاص داده است اما خشکسالی امان این

آهوان را بریده و از شمار بیش از ۱۹ هزار راس آهوی دشت و بیابان اصفهان، معلوم نیست چه تعداد جان سالم به در ببرند.

خشکسالی امسال در دشت های اصفهان  بیشتر از سال‌های پیش رخ نشان داده و باعث شده آهوها در فصل زایمان،

اسیر در چنگال خشکسالی خطر را به جان خریده و پا را از مناطق تحت حفاظت فراتر بگذارند و خطرات ترک خانه

و این پیمایش را به جان بخرند.

طرح چند نکته و چشم‌اندازی برای رهایی از چراغ قرمز خشکسالی

هر چند تاکنون اقدامات بسیاری در استفاده از فناوری های نوین در بخش آبیاری و آبخیزداری انجام شده

اما به نظر می رسد این کار باید با جدیت بیشتری دنبال شود ضمن اینکه کشت گیاهان دارویی،

زعفران و گل محمدی برای صرفه جویی در آب کشاورزی در استان های مستعد می تواند راهکار دیگری باشد.

کنترل بیماری ها و اجرای اقدامات پیشگیرانه در مناطق حساس مثل مناطق نزدیک زیستگاه های حیات وحش،

مناطق با تراکم بالای جمعیت دامی به خصوص میادین عرضه دام، سدسازی با استناد به پیوست های

زیست محیطی به منظور کنترل و مهار روان آبها و آب های سطحی، مسدود کردن چاه های غیرمجاز،

حفر چاه به صورت علمی و آبیاری مدرن کشاورزی، بهینه سازی مصرف آب شامل اجرای سیستم های آبیاری

نوین مزارع، تدوین سیاست های کشاورزی و سازگاری با اقلیم منطقه، توسعه همکاری های بین المللی

در حوزه مقابله با خشکسالی و گرد و غبار، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، توسعه و استفاده از

ظرفیت کشت دیم با هدف تطبیق پذیری با بحران کم آبی و اصلاح الگوی کشت کاهش سطح زیر کشت محصولات پرآب

بر،بخش دیگری از راه های کاهش تنش آبی در کشور است.

در این گزارش

از مشکلات ناشی از خشکسالی و بحران کم آبی در کشور که به دلیل تغییر شرایط اقلیمی اعم

از افزایش دما، کاهش بارش ها، افزایش تبخیر، بی نظمی در بارش ها نوشتیم اما باید توجه داشت برای برون رفت

از این چالش بزرگ، جدای از فرهنگسازی برای مصرف بهینه، نباید منتطر دست سبز طبیعت باشیم بلکه

نکته مهم مدیریت درست منابع آبی است.

نکته دیگر اینکه بنابر اظهارات کارشناسان سیستم مدیریتی در منابع آب و خاک باید از حالت دولتی

خارج و به مردم واگذار شود تا بتوانیم به مدیریت مردم مدار در منابع طبیعی به ویژه در بهره برداری اصولی از آب برسیم.